โรคข้อเข่าเสื่อม รวบสาเหตุ-อาการเมื่อปวดเข่า

 

 

 

     โรคข้อเข่าเสื่อมยังเป็นหนึ่งโรคที่พบบ่อยในผู้สูงวัย เมื่อร่างกายก้าวขึ้นเลข 4 ร่างกายก็เริ่มไม่สมดุลอย่างเคย ยิ่งเป็นเรื่องกระดูกซึ่งเกี่ยวกับความมั่นคง ตั้งตรง และแข็งแรงของร่างกายแล้ว เมื่อแตก หักและเสื่อมสภาพยิ่งปวดร้าว ทำเช่นไรจึงจะทุเลาอาการหนักเป็นเบาลงได้ แพทย์ด้านกระดูกจากศูนย์กระดูกและข้อพร้อมพาพบคำตอบ

 

 

 

 

 

 

กายวิภาคของข้อเข่า

     เนื่องจากข้อเข่าประกอบด้วยกระดูก 3 ส่วน ได้แก่ กระดูกต้นขา กระดูกหน้าแข้งและกระดูกสะบ้า เมื่อเรางอหรือยืดเข่าจะปรากฏส่วนที่มนตรงปลายสุดของกระดูกต้นขา ซึ่งจะหมุนอยู่บนกระดูกส่วนหน้าแข้งและติดกับกล้ามเนื้อด้านหน้าของเข่า ส่วนที่มนดังกล่าวช่วยให้เราเคลื่อนไหวและลดการเอียงหรือบิดของกล้ามเนื้อ

 

โรคข้อเข่าเสื่อม

     โรคข้อเข่าเสื่อม (Knee Osteoarthritis) คือภาวะความเสื่อมของกระดูกอ่อนผิวข้อซึ่งลึกถึงชั้นโครงสร้างในข้อเข่า เมื่อผิวข้อของกระดูกอ่อนสึกหรอจะส่งผลให้ข้อฝืด หากขยับจะรู้สึกถึงการเสียดสีของกระดูก กรณีที่ปล่อยไว้นานจนเริ่มเสื่อมรุนแรงจะเกิดอาการปวด เดินลำบาก ขึ้น - ลงบันไดไม่ได้ เหยียดหรืองอเข่าได้ไม่สุด ก่อนขาลีบ เข่าโก่งจนผิดรูป

 

 

 

 

 

 

สาเหตุของข้อเข่าเสื่อม

อาการปวดที่เกิดจากภาวะข้อเข่าเสื่อมนี้เกิดจากสาเหตุ

 

• แรงที่กดผ่านผิวข้อเข่า ยิ่งถ้าน้ำหนักตัวมาก แรงกดก็มากจะทำให้ปวดเวลาลุก ยืน เดิน นั่งเฉย ๆ จะไม่ปวด
• ผลสืบเนื่องจากอุบัติเหตุ ซึ่งทำให้โครงสร้างเข่าบาดเจ็บ เช่น หมอนรองเข่าฉีกขาดแล้วไม่ได้รับการรักษา
• การอักเสบของข้อเข่า เกิดจากการใช้งานหรือมีกิจกรรมที่งอเข่ามาก ๆ เช่น นั่งพับเพียบ ขัดสมาธิ นั่งยอง ๆ ขี่จักรยานอานเตี้ย ขึ้นลงบันไดมากๆ ทำให้ผิวข้อเข่ากดดันมาก เกิดการอักเสบของข้อเข่า ทำให้มีอาการปวดถึงแม้จะไม่ลุกยืน เดิน บางรายอาจมีอาการเข่าบวมร้อนหรือโต
• ภาวะกล้ามเนื้อเอ็นรอบเข่าตึงตัว บางรายเมื่อเกิดภาวะการณ์อักเสบจะงอเข่าไว้ หรือเดินมาก ทำให้กล้ามเนื้อรอบ ๆ เข่าตึงตัว เกร็ง ทำให้มีอาการปวดได้
• การติดเชื้อในข้อเข่าและภูมิคุ้มกันที่ผิดปรกติ เช่น ติดเชื้อแบคทีเรียในข้อเข่า โรครูมาตอย โรคเกาต์ เชื้อสามารถเข้าทำลายกระดูกอ่อน

​

 

 

 

 

ความรุนแรงของโรคข้อเข่าเสื่อม

     สถิติเมื่อปี 63 พบว่ามีผู้ป่วยเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมมากกว่า 6 ล้านคน ซึ่งเกิดจากการใช้งานข้อเข่าหนักตั้งแต่สมัยหนุ่มสาว และมีแนวโน้มเป็นมากขึ้นเมื่อเริ่มเข้าสู่สังคมผู้สูงวัย นอกจากนี้ยังพบว่าโรคข้อเข่าเสื่อมยังเกี่ยวโยงกับความผิดปรกติอื่น เช่น พันธุกรรมแต่กำเนิด โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์

 

การวินิจฉัยโรคข้อเข่าเสื่อม

• การตรวจอาการและความสามารถในการงอเข่าของผู้ป่วย เช่น มีอาการปวดเข่าเป็น ๆ หาย ๆ ปวดมากเวลาเดินลงน้ำหนัก เสียงดังกร๊อบแกร๊บในข้อเข่า งอได้มากสุดเท่าไรหรือยืดขาได้มากแค่ไหน 
• การตรวจลักษณะของข้อเข่า ทั้งตอนที่ขาโก่งออกหรือโก่งเข้าก็ได้ บางครั้งอาจต้องเดินหรือขึ้นลงบันไดเพื่อหาดูความผิดปรกติ 
• การถ่ายภาพเอกซเรย์ เป็นหนึ่งวิธีวินิจฉัยโรคข้อเสื่อมได้ดี กรณีต้องผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า แพทย์จะพิจารณาภาพถ่ายเหล่านี้โดยละเอียด เพื่อเลือกชนิดและขนาดของข้อเทียมที่เหมาะสม  
• การทำกายภาพบำบัดหรือการผ่าตัดด้วยวิธีอื่น แพทย์จะใส่ใจเลือกการรักษาที่ลดโอกาสเสี่ยงของผู้ป่วย  ทั้งระหว่างและหลังผ่าตัดอาจมีภาวะแทรกซ้อนเกิดขึ้นได้

 

 

 

 

 

การรักษาโรคข้อเข่าเสื่อม

1. การใช้ยา

     กรณีที่ผู้ป่วยมีน้ำหนักตัวมาก แพทย์จะแนะนำให้ลดน้ำหนักตัวเพื่อลดอาการปวดจากการกดทับของผิวข้อเข่าและใส่อุปกรณ์ช่วยพยุงข้อเข่าร่วมเครื่องมือช่วยเดิน หลังจากนั้นจึงใช้ยาลดการอักเสบและยาเพิ่มน้ำหล่อเลี้ยงข้อเข่าเพื่อลดการเสียดสี ในรายที่อักเสบมาก ให้ประคบเย็นและพักเข่าระหว่างเดิน

 

2. การผ่าตัดข้อเข่าเทียม

     กรณีที่ผู้ป่วยมีเข่าเสื่อมระยะรุนแรงจนทำกิจวัตรประจำวันได้ไม่เหมือนเดิม การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมพร้อมหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดจึงเป็นการรักษาทางเลือกที่มีประสิทธิภาพสูง โดยแพทย์จะวินิจฉัยสภาพและวัดขนาดข้อเข่าเทียมแทนผิวกระดูกที่ก่อโรคให้กลับคืนสมดุลและเคลื่อนไหวได้เป็นธรรมชาติ

 

 

 

 

 

นวัตกรรมหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดข้อเข่าเทียม

     ปัจจุบันการแพทย์ได้พัฒนาเทคนิคการผ่าตัดโดยมี 'หุ่นยนต์' เป็นอีกหนึ่งผู้ช่วยศัลยแพทย์ให้ดำเนินการรักษาได้อย่างแม่นยำขึ้น ลดเวลาฟื้นตัวและกลับมาเคลื่อนไหวได้ดียิ่งขึ้น เริ่มแรกแพทย์จะให้หุ่นยนต์สร้างภาพข้อเข่าแบบ 3 มิติเพื่อใช้กำหนดตำแหน่งข้อเข่าเทียมและสมดุลเนื้อเยื่อข้อเข่า หลังจากนั้นจึงเริ่มการผ่าตัดโดยมีหุ่นยนต์ช่วยประเมินผลแบบ Real-time และช่วยตรวจประเมินครั้งสุดท้ายเพื่อให้ศัลยแพทย์เก็บงานได้อย่างเรียบร้อยที่สุด

 

3. การทำกายภาพบำบัด

     ผู้ป่วยใช้เครื่องมือกายภาพบำบัดควบคู่กับประคบอุ่นเพื่อลดอาการตึงของกล้ามเนื้อและเอ็นรอบเข่า ผู้ป่วยยังสามารถทำกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูร่างกายได้ไวและสมบูรณ์หลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า  

 

 

 

 

 

วิธีดูแลตัวเองเมื่อเป็นข้อเข่าเสื่อม

• ลดการเดิน ก้าวขึ้นลงบันไดมาก หรือนั่งในอิริยาบถอื่น เช่น นั่งยอง นั่งขัดสมาธิ นั่งพับเพียบ เพราะจะเพิ่มแรงเครียดในข้อเข่าให้ปวดอักเสบ
• หลีกเลี่ยงการหายาแก้ปวดมาทานเอง หากใช้ยามากไปจะเพิ่มโอกาสให้เกิดไตวายและแผลในกระเพาะ
• ประคองข้อเข่าด้วยท่ากายบริหารเพื่อชะลอการเสื่อม

 

อ่านเพิ่มเติม: รวบท่ากายบริหารเบื้องต้นช่วยชะลอข้อเข่าเสื่อม

 

---

การรักษาข้อเข่าเสื่อม ควรลดน้ำหนักเพื่อเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ถ้าเข่าเสื่อมหรือขาโก่งมาก อาจต้องรักษาด้วยการผ่าตัด

---