ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน (pelvic organ prolapse)

ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน (Pelvic organ prolapse)

     ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน (Pelvic organ prolapse) หรือกล้ามเนื้อกระบังลมหย่อน คือภาวะที่ผนังช่องคลอดหรือมดลูกเคลื่อนลงจากตำแหน่งเดิม พบมากในผู้หญิงช่วงสูงวัย สาเหตุนั้นเกิดจากความแข็งแรงของกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานที่ลดลง

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน

• จำนวนการคลอดบุตรทางช่องคลอด หรือการใช้สูติศาสตร์หัตถการในการช่วยคลอด เช่นคลอดด้วยคีมหรือเครื่องดูดสูญญากาศ
• ภาวะท้องผูกเรื้อรัง
• อาการไอเรื้อรัง
• การยกของหนัก
• น้ำหนักตัวที่มาก

อาการที่ผู้ป่วยมักมากพบแพทย์

ผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่มีปัญหาภาวะนี้มักไม่มีอาการ แต่อาการที่พบส่วนใหญ่คือ
 

• รู้สึกมีก้อนตุงที่ช่องคลอดและจะรู้สึกตุงมากขึ้นเมื่อไอ จามหรือเบ่ง
• ปัสสาวะไม่ออก ซึ่งเป็นเนื่องจากมีการเปลี่ยนทิศของท่อปัสสาวะ
• หากมีภาวะที่หย่อนมากจนมดลูกหรือผนังช่องคลอดพ้นออกมาภายนอกจะทำให้เกิดตกขาวที่ผิดปกติ

ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อนแบ่งเป็น 4 ระยะ

• ระยะ 0 ไม่พบการหย่อนของอวัยวะอุ้งเชิงกราน
• ระยะ 1 มีอวัยวะหย่อนจากตำแหน่งเดิม แต่อยู่เหนือเยื่อพรมจารีมากกว่า 1 เซนติเมตร
• ระยะ 2 มีอวัยวะหย่อนจากตำแหน่งเดิม และอยู่เหนือเยื่อพรมจารีน้อยกว่า 1 เซนติเมตร
• ระยะ 3 มีอวัยวะหย่อนจากตำแหน่งเดิม และอยู่ต่ำกว่าเยื่อพรมจารีมากกว่า 1 เซนติเมตร
• ระยะ 4 มีอวัยวะหย่อนทั้งหมดหย่อนจนพ้นเยื่อพรมจารีมาทั้งหมด

แนวทางการรักษา

• ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เช่น ลดน้ำหนัก, งดยกของหนัก, รักษาภาวะท้องผูก หรือไอเรื้อรัง และงดสูบบุหรี่
• บริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานแบบคีเกล (Kegel exercise) คือการฝึกขมิบกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงให้กับกล้ามเนื้อ โดยขมิบค้างครั้งละ 5-10 วินาทีแล้วปล่อยกล้ามเนื้อ โดยทำต่อเนื่องทั้งหมด 45-60 ครั้งต่อวัน แบ่งเป็น 2-3 เซ็ต
• ห่วงพยุงทางช่องคลอด (Vaginal pessaries) เป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ใส่ไปทางช่องคลอดเพื่อช่วยพยุงอวยัวะอุ้งเชิงกรานที่หย่อนลงมา โดยได้ผลการรักษาที่ดีในผู้ป่วยส่วนมากและสามารถรักษาได้ทุกระยะของโรค โดยแพทย์จะเป็นผู้เลือกขนาดของห่วงที่เหมาะสมแก่ผู้ป่วยแต่ละราย
• ผ่าตัด เช่น ผ่าตัดมดลูกและซ่อมแซมผนังช่องคลอดทางด้านหน้าและหลัง เป็นต้น